Diskurs o birokraciji i državnoj vlasti u post-revolucionarnoj Jugoslaviji 1945-1974. (II)

Abstract

Pojam “birokracije” pokrivao je polje negativnih političko-ideoloških stavova prema vlasti u poslije-revolucionarnoj Jugoslaviji, simetrično suprotstavljeno ne mnogo razrađenom suprotnom polu i polju pučke demokracije. Njegova mutnoća dozvoljavala je različite, mada prividno uvijek anti-staljinističke interpretacije – kako u državno-partijskom diskursu tako i u suprotstavljenom diskursu “lojalne opozicije”. Ovaj drugi dio bavi se diskursom “lojalne opozicije”: stavovima ekonomiste Branka Horvata i grupe oko časopisa Praxis (Mihajlo Marković, Dragoljub Mićunović, Gajo Petrović). Javne mogućnosti lojalne socijalističke opozicije poništene su međutim sredinom 1970tih godina. “Pokušaj prvog zaključka” u eseju ulazi u prvu ocjenu ove konfrontacije kao i u neka nužna nijansiranja. Nalazi se da sam termin “birokracija” konačno više zamućuje nego razjašnjava. Birokracija je kao termin dakle nevažna; no pojam i stanje na koji se tom zakrivljenom strijelom ciljalo bio je presudan.

The concept of “bureaucracy” covered the field of negative stances in postrevolutionary Yugoslavia. Its fuzziness allowed different, though ostensibly all anti-Stalinist, interpretations by the Party-State discourse (mainly Kardelj and Bakarić) vs. the discourse of the “loyal opposition” (Branko Horvat and the Praxis group). The first group wanted to dismantle State centralization but insisted there was no ruling class. The second group could not, for various reasons, insist on a ruling class but discussed its power and effect. The term “bureaucracy” grew from a useful start of public discussion finally into sterile talmudism. But its very limits indicate a crucial, though absent, concept and state of power.