Informatievaardigheden in het Speciaal Basisonderwijs: Effectieve Ondersteuning gebruikmakend van het 4C/ID model

Abstract

De Vast, J. P. (2017). Informatievaardigheden in het Speciaal Basisonderwijs:
 Effectieve Ondersteuning gebruikmakend van het 4C/ID model. Oktober, 24, 2017, Heerlen, Nederland: Open Universiteit.

Achtergrond
 Information Problem Solving (IPS) staat centraal in het onderzoeksgebied van informatie verwerving en verwerkingsvaardigheden. Dit onderzoek richt zich op basisschoolleerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte en probeert aan te tonen dat deze leerlingen baat hebben bij onderwijs dat zich richt op informatievaardigheden, waarbij wordt gewerkt hele taken, zoals het Four-component instructional design model (4C/ID). Deze leerlingen hebben ondersteuning nodig in de vorm van stappenplannen, korte instructies en veel begeleiding bij uitvoering van taken. Modeling examples, waarbij een expert de correcte oplossingsstrategie van een probleem voordoet, lijken hierbij een effectief instructiemodel. Mogelijk heeft het voordoen van een verkeerde oplossingsprocedure, het gebruik van refutational modeling examples, een versterkend effect op de effectiviteit van het onderwijskundig ontwerp. Wanneer een instructiemodel effectief is en leerlingen zekerder worden van hun eigen informatie vaardigheden, zou de self-efficacy van de leerlingen op dit gebied moeten toenemen.
 
 Doel
 Dit onderzoek probeert te achterhalen of een onderwijs, vormgegeven volgens de principes van 4C/ID, effectief onderwijs vormt voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte. Bekeken wordt of leerlingen informatie vaardiger worden, of hun self-efficacy toeneemt en of het gebruik van refutational modeling de effectiviteit van het onderwijs doet toenemen.
 
 Deelnemers, procedure, onderzoeksontwerp
 In het onderzoek deden 39 schoolverlaters mee van een school voor speciaal basisonderwijs in Nederland. Deze zijn verdeeld in twee groepen voor deelname aan een experiment volgens quasi experimenteel design. De controle groep ontving alleen instructie met behulp van modeling examples, de experimentele groep kreeg na het correcte modeling example een refutational modeling example. Op de refutational modeling examples na waren de lessen en opdrachten identiek. Na elke les is door docenten een verslag geschreven over het lesverloop, dit verslag is gebruikt voor een kwalitatieve analyse.
 
 Meetinstrumenten
 Om de informatievaardigheden te meten is een zelf ontworpen vragenlijst gebruikt, net als voor de leerlingevaluatie, de self-efficacy is gemeten met behulp van een zelfgemaakte vertaling van een deel van de Problem Solving and Logical Reasoning Survey.
 
 Resultaten
 Leerlingen die refutational modeling examples in de instructie hadden evalueerden hun lessen iets positiever, maar scoorden niet hoger op de informatievaardigheden vragenlijsten dan de leerlingen uit de controlegroep. Er kon niet worden vastgesteld dat de self-efficacy van de leerlingen hoger was.
 
 Conclusie
 Refutational modeling heeft mogelijk een positief effect op de motivatie van leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte, net als het werken met ondersteuning in de vorm van stappenplannen. Werken met een onderwijskundig ontwerp dat uitgaat van hele taken kan effectief zijn voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte.