• PANDANGAN EKONOMI ISLAM TERHADAP JUAL BELI MELALUI MARKETPLACE ONLINE SHOPEE

  Ayesha Ayesha; Hasril Atieq Pohan (Universitas Islam Negeri Raden Fatah Palembang, 2023-12-01)

  The background to this research is that the online marketplace Shopee is an online shopping platform that focuses more on user convenience, safety, fun and practicality by integrating social platforms. However, as times become increasingly modern, the business world increasingly tends to ignore ethics. In fact, growing competition leads to conflicting practices such as fraud, lies, non-conforming goods. Just because to get as much profit as possible. The aim of this research is to find out how buying and selling in the Shopee online marketplace and buying and selling through the Shopee online marketplace according to a review of Islamic business ethics. In this research the author used a qualitative method with a descriptive approach. Data collection techniques in this research are observation, interviews and documentation. The data analysis techniques in this research are data reduction, data presentation and drawing conclusions. The location of this research is the online marketplace Shopee in Palembang City. The results of this research are that the Shopee online marketplace provides good service for its users and allows its users to shop anytime and anywhere, as long as there are facilities to access the internet. In Islamic business practices and economics are very closely related to Islamic creeds and sharia so that a person will not understand the Islamic view of economics and business without properly understanding creeds and Islam. Then the principles of honesty and accuracy are in line with the principle of truth, the principle of loyalty is in line with the principle of justice, and the principle of discipline is in line with the principle of responsibility. So it can be said that the principles of business ethics are in place and in line with the principles of Islamic business ethics. Trust is important for consumers, it is hoped that sellers can increase consumer trust and can improve the quality of content and services provided. For consumers, before carrying out online buying and selling transactions, it is best to dig deeper or look for as clear information as possible regarding the product specifications offered by the seller. For future researchers, it is recommended to take more samples, this aims to have better data accuracy in their research.
• Implementation of the Application of Islamic Business Ethics in Increasing Customer Satisfaction and Business Sustainability

  Shintia Nuraprila; Sri Mulyono; Ibnu Haris (Universitas KH Abdul Chalim, Prodi Ekonomi Syariah, 2024-08-01)

  This research aims to analyze how Islamic business ethics are applied to the Lancar Jaya duck egg business and its impact on customer satisfaction and business sustainability. The research method will use a qualitative descriptive approach that utilizes interview and observation techniques. This research shows that the application of the principles of Islamic business ethics in the form of honesty, trust, fairness, and responsibility in daily business practices will positively impact customer satisfaction and business sustainability. These principles are applied in various operational aspects, from production to marketing, which include providing accurate information, maintaining product quality, and establishing good relationships with business partners. This study confirms that Islamic business ethics are important from a moral perspective and an effective business strategy. For sustainability, it is recommended that the Lancar Jaya duck egg business continue to integrate the principles of Islamic business ethics, improve communication with consumers and business partners, and optimize product quality and employee training.
• Rudimental Principles of Interaction in The Holy Qur’an: Surah Al-Hujraat as Case Study

  Tajudeen Yusuf; Aliyu Okuta Ahmad (Universitas Islam Negeri Maulana Malik Ibrahim Malang, 2022-06-01)

  The way in which people interact and address one another is crucial to expressing their social relationship; it encodes the relationship between interlocutors and reflects cultural values. Proper use of words in addressing a fellow or people strengthens peaceful coexistence among individuals and groups within and outside a given cultural setting. On the contrary, the unguarded use of words has been the primary cause of conflicts and disharmony around the world. The Holy Qur'an, as a divine revelation and guide from the Almighty, advocates good social relationships through speech and encourages respect for individual differences through words. At the same time, it warns against aggressive and unhealthy language. This present study examines the principles of communication and interaction contained in Surah Al-Hujraat (Qur’an, chapter 49) as a tool for a peaceful and harmonious relationship among individuals and groups. The study adopts the qualitative content analysis approach to analyze the chapter's extracted verses. The findings of the study reveal that the chapter provides some rudimental principles of interaction that promote the language of respect, and peaceful communication among individuals and groups in the society that enhance interpersonal relationships, regardless of race, color, rank, or tribe. Cara orang berinteraksi dan menyapa satu sama lain sangat penting untuk mengekspresikan hubungan sosial mereka; itu mengkodekan hubungan antara lawan bicara dan mencerminkan nilai-nilai budaya. Penggunaan kata-kata yang tepat dalam menyapa sesama atau orang lain memperkuat koeksistensi damai di antara individu dan kelompok di dalam dan di luar lingkungan budaya tertentu. Sebaliknya, penggunaan kata-kata yang tidak dijaga telah menjadi penyebab utama konflik dan ketidakharmonisan di seluruh dunia. Al-Qur'an Suci, sebagai wahyu ilahi dan panduan dari Yang Mahakuasa, menganjurkan hubungan sosial yang baik melalui ucapan dan mendorong penghormatan terhadap perbedaan individu melalui kata-kata. Pada saat yang sama, ia memperingatkan terhadap bahasa yang agresif dan tidak sehat. Kajian ini mendalami prinsip-prinsip komunikasi dan interaksi yang terkandung dalam Surah Al-Hujraat (Al-Qur'an, bab 49) sebagai alat untuk hubungan yang damai dan harmonis antara individu dan kelompok. Penelitian ini menggunakan pendekatan analisis isi kualitatif untuk menganalisis ayat-ayat yang disarikan dari bab tersebut. Temuan penelitian mengungkapkan bahwa surah ini memberikan beberapa prinsip dasar interaksi yang mempromosikan bahasa hormat, dan komunikasi damai antara individu dan kelompok dalam masyarakat yang meningkatkan hubungan interpersonal, terlepas dari ras, warna kulit, pangkat, atau suku.
• Informal institutions and radical ideologies under institutional transformation

  Starodubrovskaya, Irina (RUS, 2024-08-01)

  This article questions one of the central postulates of institutional economic theory, i.e., that of the sustainability and purely evolutionary changes of informal institutions. To study the phenomenon of the destruction of informal institutions and its consequences, we use the tools of sociological theory, which acknowledge that a period of intensive urbanization is characterized by anomie, i.e., a lack of norms, in which traditional institutions are destroyed, while new urban institutions have not yet taken shape. We reviewed the possible reactions of communities and individuals to the conditions of anomie, including the compensatory mechanisms of ideologies. In the case of the Dagestan Republic, we show how the proliferation of fundamentalist Islamic ideology is associated with the state of anomie and the consequences to which it could lead from an institutional point of view. The analysis of the situation in Dagestan is based on long-term field research conducted in the region.
• Explaining Unfavorable Attitudes Toward Religious Out-Groups Among Three Major Religions

  Kanol, Eylem (DEU, 2024-07-30)

  Considering intensifying sectarian conflicts in recent years and increasing interreligious violence around the globe, there is a need to further our understanding of negative attitudes toward religious out-groups. To investigate the driving factors behind these negative attitudes among members of the three major Abrahamic religions, I employ original data derived from a survey fielded among 10,046 respondents in eight countries (Cyprus, Germany, Israel, Kenya, Lebanon, Palestine, Turkey, and the USA). A rich body of literature documents the relationship between religious fundamentalism and prejudice. Other scholars have investigated out-group hostility using an intergroup relations perspective, focusing on contact theory, and more recently, on discrimination. While controlling for other relevant factors such as demographic and socioeconomic variables, I investigate the role of religiosity and intergroup relations in explaining unfavorable interreligious attitudes. The results suggest that unfavorable attitudes toward religious out-groups are most strongly associated with religious fundamentalism. This finding is robust across religious groups.
• Mu’tezile’de Bilgi Kaynağı Görülmeyen İki Eğilim: Taklit ve İlham

  Hüseyin Maraz (Siirt University, 2024-06-01)

  Bu makale, insanın delil ve kanıt aramaksızın bir görüşe ya da gruba bağlanması anlamıyla taklidin, bilgi ve inanç ile olan bağıntısı ve insanın düşünmesine imkân tanımadan zihninde hazır bulduğu bilgi olarak ilhamın Mu’tezilî yaklaşımla tetkikine odaklanmaktadır. Bu doğrultuda makalede öncelikle, Mu’tezile’nin taklit ve ilhama yaklaşımları tespit edilecek, sonrasında bilgi ediminde insanın düşünsel çabasıyla çelişen her iki eğilimin analizi yapılacaktır. Her iki kavramın bilgi kaynakları arasında yer almamasının mantıksal gerekçeleri ortaya konularak aynı zamanda bireysel ve sosyal bir soruna da işaret edilecektir. Makalenin esas hedefi ve özgünlüğü ise süregelen bir problemin eleştirisi bağlamında meseleye yaklaşması olacaktır. Bu itibarla makalede ana temayı oluşturan kavramların kısa lügavî tahlili yapıldıktan sonra tartışma konusu iki başlık altında ele alınacaktır. Makalenin planı gereği taklit ve ilhamın iman ile doğrudan bağıntısı kurulmayacak tamamıyla epistemik değeri üzerinden konu tartışılacaktır. Karşılaştırma türünde bir çalışma olmadığı için de konu Mu’tezile merkezinde değerlendirilecek, tematik bağlamın sınırları içerisinde tasvir edilmeye gayret edilecektir. Mu’tezilî bilginlere özgü klasik kaynakların yanında Zeydî-Mu’tezilî âlimlerin eserleri bununla birlikte günümüzde kaleme alınan benzeri çalışmalar makalenin bilimsel literatürünü oluşturacaktır. Genel hatlarıyla bir mezhebin yaklaşımı merkeze alındığından tasvirî bir yöntem üzerinden fikrî değerlendirmeler yapılacaktır. Sonuç olarak bilinçsiz itaatin ve özel bilgi arayışının bilgi değeri taşımadığı, doğru olan yöntemin akıl yürütme ve düşünme olduğu, gerçek itaatin bilgiye olması gerektiği vurgulanacaktır.
• Kant Düşüncesinde Metafiziğin Geçerli Bir Yönteme Kavuşturulması

  Ahmet Uğurlu (Siirt University, 2024-06-01)

  Kant metafiziğin temel meseleleri olan Tanrı, ruh ve özgürlük gibi ideaların bilgisi ya da varlığı tartışmalarının bir çözüme kavuşması gerektiğini düşünür. Ona gelene kadar sorunun çözülmemesinin sebebi olarak da metafiziksel bilgiye kaynaklık eden felsefi bilginin matematikten temelde farklı olduğunun ortaya konulamamasını göstermektedir. Kant daha önceki filozoflardan farklı olarak matematiğin temellendiği önerme türünü sentetik apriori olduğunu iddia eder. Bu nedenle de, matematiksel önermelerin felsefi bilginin temellendiği analitik önermelerden yapı itibariyle farklı olduğunu düşünür. Kant ideaların teorik olarak ortaya konulamayacağını gösterdikten sonra bunların pratik alanda en yüksek iyinin gerçekleşmesinin nedenleri olarak varsayılması gerektiğini ortaya koymuştur. O, bu ideaların geçerli olduğu alanın pratik alan olduğunu göstermekle metafiziği bir yönteme kavuşturduğunu ve böylece aklın önüne geçilemez yönelimin sonucunda içine düştüğü yanılsamalardan kurtulduğunu düşünür. Bu çalışmamızda Kant’ın ideaların varlığına dair ortaya koyduğu metafiziksel yöntemin ne olduğu ve Kant’ın daha önceki filozofların yanılsamaya düşmesine sebep olarak gördüğü felsefi bilgi ile matematiksel bilgi arasındaki farklılıkların ne olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.
• Hâkimin Zor Kararı: Vankulu Mehmet Efendi’nin Tercîhu’l-Beyyinât’ı Çerçevesinde Delillerin Çakışması Durumunda Takip Edilecek Yöntem

  Abdullah Kavalcıoğlu (Siirt University, 2023-12-01)

  Bu çalışma XVI. asırda yaşamış bir Osmanlı kadısının birbiriyle çelişen beyyinelerden hangisinin seçilmesi gerektiğine dair belirlemiş olduğu ilkeleri ele almaktadır. Malumdur ki yargılama sonucunda adil bir karara ulaşabilmek mahkemeye sunulan delillerin iyi bir şekilde değerlendirilmesiyle mümkündür. Zira yargılamada dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri mahkemeye sunulan delillerdir ve kadı bu delilleri değerlendirerek adil bir karara ulaşmaya çalışır. Ancak bu aşamada karşılaşılan sorunların başında davanın tarafları tarafından mahkemeye birbiriyle çelişen delillerin sunulması durumu gelmektedir. Bu durumda doğru karar ulaşabilmek ancak birbiriyle çelişen bu delillerden doğru karara ulaştıracak delili tercihle mümkün olmaktadır. Bu çalışmada Vankulu Mehmet Efendi’nin (ö. 1000/1592) Tercîḥu’l-beyyinât isimli eserinde ele almış olduğu tercih ilkeleri incelenecektir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla bu eser deliller arasında tercih ilkelerini ele alan ilk eserdir. Vankulu Mehmet Efendi XVI. yüzyıl Osmanlısında yaşamış olan ve Osmanlı Devleti’nin farklı bölgelerinde müderrislik, müftülük ve kadılık gibi önemli görevler yapmış olan bir alimdir. Müellifin fıkıh ve dil alanında eserleri vardır. Tercîḥu’l-beyyinât isimli eseri günümüze kadar hakkında çalışma olmayan bir eserdir. Bu eserde bir davada tarafların sunduğu birbiriyle çelişen deliller olması durumunda bu delillerden hangisinin seçilmesi gerektiği anlatılmaktadır. Ayrıca bu çalışmayla müellifin yaşadığı dönemde yargılama usulünde ulaşılan seviye hakkında saptamalar yapılmaya çalışılacaktır. Bundan dolayı konu ele alınırken müellifin tespit ettiği ilkeler ayrıntılı olarak tahlil edilmesinin ötesinde müellifin bu ilkelere hangi kaynakları referans alarak ulaştığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Böylece dönemin Osmanlı kadısının yargılama ilkelerini tespit ederken yararlandığı kaynakların anlaşılmasına katkı sunulmaya çalışılacaktır.
• Bir Retorik Olarak İnsanın “Eşref-i Mahlukat” İddiası (İsrâ Sûresi 70. Âyet bağlamında)

  İdris Sami Sümer (Siirt University, 2023-12-01)

  Kur’ân-ı Kerîm’de insanın değerine olumlu manada işaret eden birçok âyet olduğu gibi onun hata, günah ve kusurlarına da temas eden âyetler vardır. Bu âyetlerde, insanın değerine mutlak surette bir yücelik hamledilmediği gibi kesin olarak kötülük ile de vasıflandırılmamıştır. Kur’ân, insanın değerini genel olarak inanç ve davranışları üzerinden ölçü almıştır denilebilir. Kur’ân’ın bu genel tavrına rağmen müslüman kültürdeki insan için kullanılan “eşref’i-mahlûkât/mahlûkâtın en şereflisi’’ söylemi oldukça iddialı bir ifadedir. Dinî gelenekte meşhur olan bu ifade, gözlemlerimize göre genelde İsrâ Sûresi yetmişinci âyetle irtibatlandırılmaktadır. Fakat mezkûr âyette bu ifadeyi bütün yönleri ile destekleyecek bir delil yoktur. Âyette insanın bütün varlıklardan değil bazı varlıklardan üstün kılındığı söylenmiştir. Buna rağmen ‘‘insanın en değerli varlık olduğu’’ söyleminin bu âyet ile delillendirilmesi kasti olmasa da âyetin söylemediği bir anlamı ona hamletmek yanlışını doğurmaktadır. Bu çalışmada, ‘‘eşref’i-mahlûkât’’ ifadesinin gerçekliği bu ifadeye delil olarak zikredilen el-İsrâ Sûresi 17/70. Âyeti bağlamında inceleme konusu yapılacaktır.
• İbn Lebbân el-Is’ırdî ve Kur’an’daki Müteşabih Sıfatlarla İlgili Yorumları

  Beşir Çelik (Siirt University, 2023-12-01)

  Aslen Siirtli bir aileye mensup olan İbn Lebbân (ö.749/1349), başta Kur’an, Hadis ve Tasavvuf olmak üzere, birçok alanda önemli eserler kaleme almış sûfî bir İslam âlimidir. Suriye ve Mısır’da hüküm süren ve Memlük devletinin kurucu ailesi olarak bilinen Bahrî Memlükler (1250-1382) döneminde yaşamıştır. İbn Lebban, hayatı boyunca ilimle meşgul olmuş, talebeler yetiştirmiş, fetvalar vermiş ve halkı irşad etmiştir. Kendisinden sonra gelen birçok âlim, eserlerinde ondan övgüyle söz etmiştir.İbn Lebban’ın bilinen ve günümüze kadar ulaşan önemli eserlerinden biri olan “İzâletü’ş-şübühât ʿani’l-âyât ve’l-eḥâdîsi’l-müteşâbihât” adlı eseri, ayet ve hadislerde geçen ve Allah’a nisbet edilen müteşabih sıfatları konu edinmekte ve bu sıfatların te’vili noktasında faydalı ve aydınlatıcı bilgiler ihtiva etmektedir.Bu makalede, İbn Lebban el-Is’ırdî’nin hayatı, ilmi kişiliği, onun “İzaletü-ş Şübühât” isimli eseri ve eserinin muhtevasını oluşturan bazı müteşabih sıfatlarla ilgili yorumları ve bu konudaki yaklaşımı ele alınacaktır.
• Mi’rac Olgusunun Mukayeseli İnşâsı: Hâverânnâme ve Hamse-i Nizâmî’de Mi’rac Minyatürleri

  Hamit Arbaş (Siirt University, 2023-12-01)

  Bu çalışmada, Timur Devleti (15. yüzyıl) eserlerinden İbn Husâm Husafî’nin (ö.875/1470-1471).Hâverânnâme’si ile Safevî Devleti (1501-1736) eserlerinden Nizâmî’nin(ö.597-611/1201-1214) Hamsesi’ndeki miʿrac tasvirleri mukayeseli olarak incelenmiştir. Hâverânnâmedeki eseri Timurlu dönemi Şiraz minyatür okulu sanatçılarından Ferhad(ö.883/1478-1479) ve çırakları çizmiştir. Nizamî’nin Hamsesi’ndeki miʿrac minyatürü ise Safevî devrinin meşhur sanatçısı Sultan Muhammed (ö.963/1555-1556) tarafından çizilmiştir. Bu eserlerden Sultan Muhammed’in minyatürü yabancı yayınlarda yer almaktadır ancak bazı konuları açıklanmamıştır. Ferhad ve çırakları’nın miʿrac çalışması ise yayınlarda fazla yer almamıştır ve sadece yüzeysel birkaç cümle ile anlatılmıştır. Her iki minyatürde de görsel unsurların kompozisyonu ve imgelerin kullanımı farklılık arz etmekte; dolayısıyla her iki çalışma farklı sanatsal kalite ve inşâ kodlarını yansıtmaktadır. Öyle ki; her iki dönemin sosyo-kültürel unsurları, sanat-estetik anlayışları ve gündelik hayat formları (giyim-kuşam gibi) minyatürlerin görsel panoramasını farklı çerçevede şekillendirmektedir. İki dönemin sanatsal ve sosyal faktörlerinin ve minyatürdeki ortak görsel unsurların eserlerin giyim kuşam ve şahsiyetlerini etkilemiş, sanatçı bu iki döneme hâkim olan ruhani atmosferin sanat koruyucu ve müşterinin etkisi altında bir eser oluşturmuştur. Bu çalışma, her iki minyatürü bilim dünyasına mukayeseli olarak tanıtarak bir olgu ekseninde sanatın zaman üstü evrensel mesajını yeniden kurmayı amaçlamaktadır. Araştırmada elde edilen veriler analitik olarak incelendikten sonra betimleyici bir yöntemle değerlendirilmektedir.
• Is Moore’s Moral Objectivist Argument Sufficient Against Moral Relativism?

  Burhan Başarslan (Siirt University, 2024-06-01)

  This study aims to expose certain weaknesses in Moore’s moral objectivist argument against moral relativism and subjectivism. It suggests that a moral objectivist argument has to explain moral diversity against moral relativism. Moral relativism is one of the most critical debates in metaethics, and it can be interpreted in two different ways: one as moral realism and the other as moral anti-realism. Moral realism, when reduced to moral objectivism, excludes moral relativism and subjectivism beyond moral realism. I will refer to this interpretation as narrowed moral realism. But moral realism can be extended in an inclusive way such as moral subjectivism and relativism. I will refer to this as extended moral realism. Due to the focus of the study, I will introduce both extended moral realism and narrowed moral realism in the introduction section. Then, I will address G. E. Moore's narrowed moral realism. I will criticize his arguments for their failure to explain the diversity of moral codes. Finally, I suggest that moral subjectivism and moral relativism can be appropriately addressed within extended moral realism. Contrary to Moore's claims, I contend that moral relativism and moral subjectivism would be claims within moral realism. I also evaluate the two main claims from a moral realist perspective. Moral subjectivism claims that moral reality is constructed by an individual’s mental state. Moral relativism argues that social codes of human conduct completely determine moral reality. In the first section of the study, I discussed moral relativism from a Moorean perspective, which asserts that there are self-evident and indefinable truths at the foundation of objective morality. The second section contends that if Moore is correct, however, it necessitates an explanation for why different cultures accept different moral codes. The third section argues the fact that Moore fails to provide any explanation for this. In the conclusion part, I claim that moral relativism and moral subjectivism can be viewed as moral realist theories based on the failure of Moore's arguments.
• Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğretmen Teftişine İlişkin Görüşleri

  Serkan Gökalp (Siirt University, 2024-06-01)

  Bu araştırmanın amacı ortaokul müdürlerinin öğretmen teftişlerindeki denetim görevlerini yerine getirme düzeylerinin yeterliliğine ilişkin din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin görüşlerini tespit etmektir. Bu araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Görüşme formları ile toplanan veriler betimsel analiz yöntemine göre analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, temalar ve alt temalar şeklinde organize edilerek sunulmuştur. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden benzeşik örneklem tekniği ile araştırmanın çalışma grubu belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Mersin merkez ilçelerindeki ortaokullarda çalışan 32 din kültürü ve ahlak bilgisi (DKAB) öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların büyük çoğunluğu (%66’sı) okul müdürlerinin öğretmen teftişine ilişkin denetim görevlerini yerine getirme düzeyinin yetersiz olduğunu düşünmektedir. Katılımcıların okul müdürlerinin öğretmen teftişine ilişkin denetim görevlerini yerine getirme düzeylerini yetersiz bulma nedenleri okul müdürlerinden kaynaklanan nedenler ve okul müdürleri haricindeki nedenler olarak ikiye ayrıldığı tespit edilmiştir. Katılımcıların okul müdürleri öğretmen teftişine ilişkin denetim görevlerini yerine getirirken DKAB öğretmenlerinin yaşadıkları sorunları teftiş öncesi yaşanan sorunlar, teftiş sırasında yaşanan sorunlar ve teftiş sonrasında yaşanan sorunlar olarak nitelendirdiği bulunmuştur. Katılımcıların okul müdürlerinin öğretmen teftişine ilişkin denetim görevlerini yüksek düzeyde yerine getirmesini engelleyen etkenleri okul müdürlerinden kaynaklanan etkenler, öğretmenlerden kaynaklanan etkenler ve mevzuattan kaynaklanan etkenler olarak nitelendirdiği tespit edilmiştir. Okul müdürlerinin öğretmen teftişine ilişkin denetim görevlerini yüksek düzeyde yerine getirmesine yönelik çözüm önerilerinin okul müdürlerine ilişkin çözüm önerileri, öğretmenlere ilişkin çözüm önerileri ve öğretmen teftişinin yapılış şekline ilişkin çözüm önerileri olmak üzere 3 grupta toplandığı görülmektedir.
• Karşılaştırmalı Bir Perspektiften Hadîs ve Kırâat İlimlerinde Sıhhât Şartları

  Nizamettin Çelik (Siirt University, 2023-12-01)

  Kırâat ve hadis ilimleri, dînin iki temel kaynağının güvenli naklini sağlayan bir bütünün iki parçası hükmündedir. Her bir disiplinin kendi bünyesinde bilgi intikalinin güvenliğinin tesisi için gözettiği temel şartları vardır. Kırâat ilminde sıhhat şartları icmali olarak senedin sahîh olması, hattı Mushaf’a ihtimali de olsa uyumluluk göstermesi ve Arap dil kaidelerine uygunluk arz etmesi gibi içinde tali şartları da barındıran unsurlar öne çıkmaktadır. Hadis ilminde ise rivayetler, nakledenlerin sayısına göre mütevâtir ve ahad olarak ikiye ayrılmaktadır. Ahad haberin aktarımını sağlayan râvilerin her tabakadaki sayısına göre meşhur, azîz ve garîb şeklinde tespiti yapılmış ve bunların makbûl ve merdûd olanlarını belirlemek için de sıhhât şartları oluşturulmuştur. Bu sıhhât şartları adâletü’r-râvi ve zabtu’r-râvi şeklinde iki rükne racidir. Bu iki ilim dalının benzer ve farklı şartları olmuştur. Hıfz’s-sadr, Kur’an ve hadisin nesilden nesile aktarımında temel güvence olmuştur. İslam ümmeti, bu güçlü koruma yöntemiyle ön plana çıkmıştır. Öte yandan Tevrat ve İncil’in tahrif ve tebdil edilmesi, ezberlenmeyip sadece kitaplarda korunmasının bir neticesi olduğu görülmektedir. Kur’an’ın aktarımında mushafîden; hadîsin aktarımında ise sahafîden uzak durulmasıyla ilgili uyarı bu ilimlerde derinleşen, güçlü bir hafızaya sahip âlimleri ön plana çıkarmıştır. Kırâat ilminde senedin sahîh olması şeklindeki sıhhât şartı, hadis ilmindeki senedin muttasıl olması şartını da içeren çok boyutlu bir anlam gerçekliğini ifade etmektedir. Senedin sahîh olması kavramı kapsamında râvilerin adîl ve zabıt olması; rivâyetin şaz ve illet barındırmaması, kırâat âlimleri nezdinde de meşhur olup galat sayılmaması şartları yer almaktadır. Ayrıca kırâat ilminde sıhhât şartlarını taşıyan ahad haber, resm-i Mushafa uymayınca veya kırâat âlimleri arasında ma’ruf değilse sahîh olmayan kırâatler kategorisine girebilmektedir. Çalışmada önce kırâat ilminin sıhhat şartları ayrı başlıklar altında ele alınmış ve bunların tafsilatlı şartları izah edilmeye çalışılmıştır. İkinci olarak hadis ilminin sıhhat şartları açıklanmıştır. Son tahlilde bu iki disiplinin rivâyetin aktarımında kullandıkları sıhhat şartları ve bunlarla bağlantılı hususlar karşılaştırmalı bir perspektiften ele alınmıştır.
• 4-6 Yaş Kur’an Kursları Öğretici Kitaplarının Müziksel Öğeler Bakımından Değerlendirilmesi

  Zehra Gelici (Siirt University, 2023-12-01)

  Ses, ritim ve armoni bileşenlerinden müteşekkil olan müzik, insan hayatının her safhasında var olan, hayatıanlamlandıran, renklendiren önemli bir olgudur. Müzik, geçmişte olduğu gibi günümüzde de sadece bir eğlenceya da boş vakit aracı olarak kullanılmayıp, insanların tedavi ve eğitimlerinde de faydalanılan bir araçtır. Özellikleokul öncesi çocukların eğitiminde çocukların içinde bulundukları yaş aralığının getirdiği özelliklerden dolayımüzikten daha fazla yararlanılması gerekmektedir. Bu çalışmada, okul öncesi din eğitimi kapsamında faaliyetgösteren Diyanet İşleri Başkanlığı 4- 6 Yaş Kur’an Kursları öğretici kitaplarında müziksel öğelere ne kadar yerverildiği, bu anlamda çocuklara yapılan eğitimde bir eğitim aracı olarak müzikten ne oranda faydalanıldığıincelenmiştir. Çalışmanın amacı, pek çok bilgiyi oyun ve eğlence üzerinden elde eden okul öncesi eğitim çağındakiçocukların eğitiminde müziğin önemine dikkat çekmek ve müziğin daha fazla kullanılması gerektiğine vurguyapmaktır. 4-6 yaş Kur’an kursları öğretici kitaplarında yeterli düzeyde müziksel öğelerden yararlanılıpyararlanılmadığının tespit edilerek var olan şarkıların ve sözlerinin okul öncesi çocuklara uygunluğunundeğerlendirildiği bu araştırma, doküman analizi gibi veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı nitel bir araştırmadır.Sonuç olarak 4-6 yaş Kur’an Kursları öğretici kitaplarında müziksel öğelere yeteri kadar yer verilmediğigörülmüştür.
• Mustafa Sabri Efendi’nin Nüzûl-i Îsâ Meselesinde Sünnetin Kaynaklığına Başvurma Yöntemi

  Esra Yıldırım (Siirt University, 2024-06-01)

  Mustafa Sabri Efendi, Osmanlı Devleti’nin siyasi kayıplar yaşadığı dönemin sonlarında Şeyhülislamlık yapmış, Cumhuriyet’in ilanı sürecinde yaşamıştır. Batı’daki bilimsel gelişmelerle birlikte İslam düşüncesinde duraklamanın tecrübe edildiği dönemde, geleneksel ilmî mirası ve bu ilimlerin metotlarını savunmuş bir isimdir. Bu hassasiyetle modern bilimsel yöntemleri savunan çoğu İslam düşünürüne eleştiriler yöneltmiştir. O, bu dönemde düşünce akımlarının etkisiyle gelişen inanç problemleri karşısında geleneksel yöntem ve bilgi birikiminin etkinliğini gündeme getirmiştir. Mustafa Sabri, İslam’ın temel kaynaklarından biri olan sünnet ve bunun kayıt altına alındığı rivayetleri içeren muteber hadis kaynaklarının metot ve sıhhat açısından son derece güvenilir olduğunu ve itikadî konularda belirleyici olduğunu vurgulamıştır. Mustafa Sabri’nin sünnet tasavvurunu göstermesi açısından onun nüzûl-i Îsâ konusundaki görüşleri önemli bir örnektir. O, nüzûl-i Îsâ hadisesi hakkındaki yaklaşımını, Mahmut Şeltut’a yönelik itirazlarıyla ortaya koymaktadır. O, bu hadisenin Hz. Peygamber’in gayba ilişkin verdiği haberlerden biri olması ve kıyamet alametlerinden sayılması noktasında, sünnetin kaynaklığını öne çıkarmaktadır. Nüzûl-i Îsâ’nın gerçekleşme imkânını günümüzde sıhhati açısından problemli kabul edilen rivayetler, sahabe, tabiûn ve sonraki İslam âlimlerinin ortaya koyduğu yaklaşım ve hadis kaynaklarına duyduğu itimat üzerinden inşa etmektedir. Mustafa Sabri bu anlamda geleneksel birikimi öne çıkaran bir sünnet tasavvuru ortaya koymaktadır. Bu kapsamda çalışmamız Mustafa Sabri’nin nüzûl-i Îsâ çerçevesinde sünnetin kaynaklığına ilişkin yaklaşımını ele almayı amaçlamaktadır.
• Ehl-i Sünnet ve Şia Kaynaklarına Göre Hz. Ömer Suikastı ve Bazı Şia Kaynakların Ebû Lü’lü’ Etrafında Ördüğü Efsaneler

  Veysi Turun (Siirt University, 2023-12-01)

  Hz. Ömer, 23/644 yılında, Muğîre b. Şu‘be’nin İranlı kölesi Ebû Lü’lü’ künyeli Fîrûz en-Nihâvendî tarafından sabah namazı sırasında suikasta uğrayarak şehit edilmiştir. İlk dönem İslam tarihi kaynaklarında hadisenin sebepleri ve meydana geliş şekli detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Buna göre Hz. Ömer, Müslüman olmayan gayr-ı Arap unsurların Medine’de ikamet etmesini yasaklamıştı. Ancak, üç meslek dalında usta olan Ebû Lü’lü’, meslekî kabiliyetleri sayesinde özel izinle Medine’de ikamet izni alabilmiştir. Muğîre’nin kendisinden yüksek miktarda haraç aldığını düşünen Fîrûz, meseleyi Hz. Ömer’e taşımış, ancak Halife’nin kendi sorununa kayıtsız kaldığını ileri sürerek onu öldürme planları yapmıştır. Sabah namazı esnasında Hz. Ömer’e suikast düzenleyen Ebû Lü’lü’, Müslümanlar tarafından yakalanınca intihar ederek canına kıymıştır. Klasik kaynaklar Ebû Lü’lü’ü Nihâvend, Kâşan ve Habeşistan’a nispet etmektedirler. Ancak muteber kaynaklar ekseriyetle onun Nihâvend asıllı olduğunu bildirmektedir. Kaynaklarda, Fîrûz’un Mecûsî, Hıristiyan veya kâfir (‘İlc) olduğu, Müslüman olmadığı belirtilmesine rağmen Şia’nın bazı kaynaklarında Fîrûz, Hz. Ali taraftarı bir Müslüman olarak takdim edilmektedir. Keza suikasttan önceki gün Hürmüzân, Cüfeyne ve Fîrûz’un olayda kullanılan bıçakla beraber görüldüğü şeklindeki rivayetler de suikastın organize siyasî bir komplo olduğu ihtimalini doğurmuştur. Bu makalenin birinci aşamasında klasik İslam tarihi kaynakları esas alınarak bu hadisenin meydana geliş şekli, suikastın muhtemel sebepleri, katilin kimliği ve akıbeti ilmî bir şekilde ortaya konulmaktadır. İkinci aşamada ise ilk dönem İslam tarihi kaynakları ile sonraki asırlarda telif edilen Şiî bazı tarih ve hadis kaynaklarının Ebû Lü’lü’ hakkında verdiği bilgiler mukayese edilmek suretiyle Şia’nın Ebû Lü’lü’ etrafında ördüğü mitolojik bilgiler serdedilmekte ve çarpıtılan tarihi bilgi ve algılar tashih edilmektedir. Keza Ebû Lü’lü’ algısının günümüz Sünnî ve Şiî dünyasına yansımasına kısaca değinilmektedir. Çalışmada kaynaklar arası karşılaştırma, tenkit, tahlil ve betimleme yöntemleri kullanılmaktadır.
• Tanzimat Sonrası Osmanlı Hukukundaki Gelişmeler Bağlamında Kânûn-ı Esasî’nin Milli/ İslam Hukuku Kaynaklı Olup Olmaması Meselesi

  Hüseyin Karayaka (Siirt University, 2024-06-01)

  Kurulduğu günden beri İslam hukukunu uygulayan Osmanlı devleti, süreç içerisinde zamanın gerektirdiği düzenlemeleri yapmaktan geri durmamıştır. Osmanlı’da İslam hukukçularının fıkıh usulünün esasları doğrultusunda şer‘î kaynaklara dayanarak ürettikleri hukuka şer‘î hukuk, devlet başkanlarının fermanlarıyla oluşup kanunnâme adıyla yürürlüğe giren hukuka da örfi hukuk adı verilmiştir. Osmanlı’da yerleşmiş bu kanunnâme geleneğine rağmen Tanzimat dönemine kadar bir hukuk dalının bütününü içine alan bir kanunlaştırma faaliyeti olmamıştır. Tanzimat’tan sonra bir taraftan şer‘î ve örfî hukuktan oluşan milli hukuk tedvin edilirken diğer taraftan bazı batılı kanunlar iktibas edilmiştir. Böylece hukukta bir ikilik meydana gelmiş ve Türk hukuk tarihinde yeni bir dönem başlamıştır. Biz bu makalemizde bu dönemde hazırlanan Kânûn-ı Esâsî’yi kaynak açısından ele alıp inceleyeceğiz. Bu çalışma ile çoğunluk tarafından Türk hukukunda ilk yazılı anayasa olarak kabul edilen Kânûn-ı Esâsî’nin ne derece Milli/İslam hukuku kaynaklı olduğunu ortaya koymayı hedeflemekteyiz. Önce “Kânûn-ı Esâsî’nin Hazırlanması” başlığı altında hazırlık aşamasındaki fikri ve siyasi süreçleri, ilanı sırasındaki gelişmeleri, hukuki mahiyeti ve muhtevasının ne olduğunu ifade edeceğiz. Sonra da “Kânûn-ı Esâsî’nin Milli/İslam Hukuku Kaynaklı Oluşu Meselesi” başlığı altında hazırlık aşamasındaki tartışmaları, tasarılarda ve kabul edilen metinde ulemanın katkısının olup olmadığını ortaya koymaya çalışacağız. Sonuç olarak bu anayasada yeni bazı kural ve kurumlar ilave edilmekle birlikte Osmanlı Devleti’nin başından beri var olan siyasî ve hukukî yapısının temel esaslarıyla korunduğu görülmektedir diyebiliriz. Bu haliyle Kânûn-ı Esâsî’nin, sadece Milli/İslam hukuku kaynaklı olmayıp karma usulle hazırlandığını söyleyebiliriz.
• Tekirdağlı eş-Şeyh el-Hâc Hâfız Mehmed Rifʿat’ın “Ebhe’n-Neğamât fî Terennümâti’l-İlâhiyyât” ‎İsimli Güfte Mecmuasında Bulunan İlâhî Formundaki Eserlerle İlgili Bir Değerlendirme

  Ercihan Ülger; Ahmet Hakkı Turabi (Siirt University, 2024-06-01)

  Güfte mecmûaları, Türk Mûsikîsi tarihinin en önemli kaynaklarındandır. Güfte mecmûaları eserlerin sadece güfteleri hakkında değil, o eserlerin formları, usûlleri, makam ve bestekârları hakkında da bilgi verdiği gibi, Türk mûsikîsi târihi ve kültürü yönüyle derlendikleri ve yazıldıkları dönemin de bir bakıma aynası olma görevini yapar.‎ Bu mecmûalar genel anlamda güfte mecmuaları şeklinde isimlendirilmiş olsa da ihtiva ettiği konuları itibariyle dînî ve dindışı şeklinde ayrıma da tabi tutulmuştur. Zamanla yapılan incelemeler neticesinde ise şiir mecmûası, şarkı mecmûası, ilâhî mecmûası vb. başlıklarla tasnif edilmiştir. Güfte mecmûalarının türlerinden biri olan ilâhî mecmûaları da tertib edildiği dönemdeki tekkelerin mûsikî târihi, edebiyat, sanat ve kültür târihi açısından önemli bilgiler verdiği gibi tekkelerin mûsikîsi ile alakalı eserlerin günümüze ulaşmasını sağlamıştır. Bu çalışmamızda İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde TY 4116 no’da kayıtlı Tekirdağlı eş-Şeyh el-Hâc Hâfız Mehmed Rifʿat’ın “Ebhe’n-neğamât fî terennümâti’l-ilâhiyyât” ‎isimli güfte mecmuasında bulunan ilâhî formundaki eserlerin makâm, usul, bestekâr, güftekâr, nota durumu, eserlerde geçen tarikat isimleri ve güftelerin farklı besteleri yönüyle analizleri yapılmıştır.
• Yahudi Düşünür Bahya ibn Pakuda’nın el-Hidâye ilâ Ferâizi’l-Kulûb Eseri Çerçevesinde Mistik Görüşleri

  Omer Faruk Yıkar (Siirt University, 2024-06-01)

  Birçok dini gelenekte mevcut olan mistisizm, Yahudilikte de ‘Kabala’ adı altında öne çıkan bir olgudur. Yahudi geleneğinde tam olarak ne zaman ve nerede ortaya çıktığı hakkında kesin söylemlerde bulunamadığımız bu düşünce sistemi, çeşitli sabitelere sahip olmakla beraber tarihsel süreçte konjonktüre bağlı olarak değişiklik göstermiş dinamik bir yapıyı ifade etmektedir. Bu akımın Yahudilikteki gelişim süreci mercek altına alındığında Orta Çağ, diğer pek çok dini gelenekte olduğu gibi, Yahudi mistisizmi açısından da temayüz eden bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu hususta araştırmanın da inceleme konusunu teşkil eden Orta Çağ İspanya’sının Yahudi teologlarından Bahya ibn Pakuda’nın (ö. 1120?) önemli mistiklerden biri olduğu görülmektedir. O, mistisizme ilişkin düşüncelerini el-Hidâye ilâ Ferâizi’l-Kulûb eserinde ele almaktadır. Bahsi geçen eserde bedenî ibadet ve eylemlerin yanı sıra kalpteki niyetin de bağlayıcılığını ortaya koyan teolog, ahlak temelli bir din anlayışı formüle etmektedir. Bu minvalde Bahya; kalbin de uyması gereken çeşitli vecibelerin olduğunu; bu vecibeler içerisinde on tanesinin temel kaideleri ifade ettiğini salık vermektedir. Buradan hareketle ibn Pakuda’nın mistik görüşlerinin Tanrı’nın birliği, tefekkür, Tanrı’ya itaat, tevekkül, ihlas, alçakgönüllülük, tövbe, nefis muhasebesi, riyazet ve Tanrı sevgisi prensipleri üzerine inşa edildiği görülmektedir. Bu araştırmada bahsi geçen bu prensipler doğrultusunda Bahya ibn Pakuda’nın mistik teolojisine dair bütüncül bir perspektif sunulması hedeflenmektedir.

View more